سید جواد موسوی مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی طی یادداشتی نوشته است: در فرهنگ ما و سایر ملل پیمان‌هایی وجود دارد که ارتباط پیچیده‌ای با باورها، اعتقادات، نحوه زیست، تاریخ و حتی جغرافیا دارند. پیمان هایی که خود سر فصل شناخت ملل و چند و چون شیوه های فکری و حیات اجتماعی‌اند.
پیمان‌ها اصولا میان دو طرف منعقد می‌شوند و حیطه‌ای گسترده دارند از پیمان میان دو انسان مانند پیمان ازدواج تا شکل متعالی آن همچون پیمان میان خالق و مخلوق. هر پیمان بنا بر اقتضای خود دارای آدابی است که این آداب اول این‌که در طول زمان شکل می‌گیرند. دوم این‌که به پیمان مفهوم می‌بخشند سوم این‌که حدود و ثغور پیمان را مشخص می کنند و چهارم به لحاظ زیبایی شناسی پیمان را ممتاز و برجسته می‌کنند.
زیارت نیز پیمانی میان انسان و خداست، زیارت در فرهنگ شیعه به دو شیوه بی واسطه مانند زیارت کعبه و مراسم حج و زیارت با واسطه همچون زیارت آستان متبرکه پیامبر(ص) و امامان(ع) و اولیاء الله تعریف شده در واقع در شکل دوم ما با مفهوم شفاعت و شفیع روبروییم. بدین معنا که حاجات را از درگاه ربوبی با شفاعت و واسطه شفیع طلب می‌کنیم.
زیارت در هر گوشه و کناری از کشورمان بنا بر فرهنگ بومی و جغرافیا از آداب ویژه‌ای تبعیت می‌کند که بدان آداب زیارت می‌گویند. این آداب محصول اهمیت و احترام زاید الوصفی است که زائر به ملجا خویش با خضوع و خشوع تقدیم می‌کند. از آن جا که آداب زیارت تقریبا در اصول یکسان و مشابه هم دیگرند در اجرا و نحوه عرض بندگی متفاوتند.
مولوی در مثنوی معنوی در فصل «موسی و شبان» به این تفاوت‌ها اشاره می‌کند. زمانی که شبان ساده دل در مناجات خود با خدا به زمینی‌ترین شکل ممکن ابراز ارادت می‌کند، مورد عتاب و خطاب موسی (ع) قرار می‌گیرد و دل آزرده و پشیمان می‌شود، لذا از جانب پروردگار به موسی وحی می‌شود:
وحی آمد سوی موسی از خدا
بنده ما را زما کردی جدا
تو برای وصل کردن آمدی
نی برای فصل کردن آمدی
هر کسی را سیرتی بنهاده ام
هر کسی را اصطلاحی داده ام
آنچه در امر زیارت اهمیت دارد اتصال و توسل است که همه بخشی از مناجات شخصی آدمیان به شمار می‌رود. زیارت مجموعه‌ای زیبا شناسانه از ارادت قلبی و عقلی و عملی است، آنچه فرهنگ زیارت را در طول زمان پربار و بارآور کرده روایت‌هایی است که همچون گلبرگ بر شاخه زیارت می‌پیچد، این روایت‌ها و قصص به زیارت و امر زیارت وجه معنوی و زیبایی شناسانه می‌دهند مانند همین داستان موسی و شبان در مثنوی، اگر بر این امر قائل باشیم که زیارت در وهله اول چیزی جز اتصال قلبی به پروردگار از طریق مناجات و خشوع و دلدادگی نباشد می‌توان حوزه زیارت را چنان گسترده دید که گفت انسان موحد در هر حال و لحظه‌ای زائر است. زیارت با این وصف معنا گر زندگی است و این همان رویکردی است که در سراسر جهان شاعران، نویسندگان، نقاشان و هنرمندان را برای بازآفرینی لحظات تجلی به خود جذب می‌کند.
فرهنگ رضوی که معنا بخش حیات مذهبی مردمان ایران است سرشار از روایت‌ها و خرده روایت‌هایی است که در قالب قصص شفا و درمان، اعجاز و وصل و زندگی پارسایانه‌ی الگوهای دینی داستان‌های نقل شده سینه به سینه، ملودی‌های بومی در مراسم مذهبی، داستان‌ها و اشعار فهلوی نمود یافته است، ثبت و ضبط این فرهنگ وظیفه‌ی ما و هنرمندان دوران ماست.
انتهای پیام/
نظر شما